zaterdag 12 april 2014

Stolperen in Schiedam, het vervolg



In januari schreef ik een blog over het fenomeen "Stolpersteine" en het initiatief dat moeder en zoon Holmer genomen hadden om deze gedenkstenen ook in Schiedam gelegd te krijgen.
Afgelopen vrijdag was het zover: de eerste stenen waren klaar om gelegd te worden.
Het waren er 12, die op de Hoogstraat gelegd zouden worden, voor de huizen van waaruit in de Tweede Wereldoorlog Joodse Schiedammers zijn weggevoerd 

Het idee om Stolpersteine te leggen is ooit bedacht door de Duitse kunstenaar Gunther Demnig. Nog altijd wordt iedere Stolperstein door hemzelf gemaakt. En wat helemaal bijzonder is: vrijwel iedere Stolperstein wordt ook door hemzelf gelegd!

Op 11 april was Demnig dus aanwezig op de Hoogstraat. Om 9:00 's ochtends legde hij de eerste stenen: ter nagedachtenis aan de familie Koetser. Vader, moeder en zoon Ferry.
Zorgvuldig plaatste hij deze een voor een in de opening die hiervoor door de gemeente in het wegdek was gemaakt. En met evenveel zorg voegde hij zand in en veegde hij de plek daarna schoon.
Waarna mevrouw Holmer bij iedere steen een witte roos legde.

Dit moment, gadegeslagen door circa 15 personen, was wat mij betreft enorm belangrijk voor Schiedam. De verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog, die ook in mijn stad hebben plaatsgevonden, krijgen op deze manier een naam en een specifieke plaats.
En nog sterker: een klasgenoot van Ferry Koetser, mevrouw Rutteman, vertelde na het leggen van de stenen over de herinneringen die zij aan haar vriendje had. Over die keer dat hij met haar en haar vader mee mocht om te varen op de Vlaardingse vaart. Waarbij hij wel zijn trui binnenstebuiten droeg, zodat de jodenster niet zichtbaar was. Er voeren daar immers ook Duitse soldaten...
Ferry Koetser was gewoon een Schiedams jongetje.

Gedurende de ochtend werden de stenen gelegd. Met op iedere locatie een korte herdenking voor de mensen die hier uit hun huis weggevoerd werden. Omdat vanaf 10 uur het officiƫle deel begon, werd het vanaf dat moment ook een stuk drukker. Een grote groep genodigden trok langs de plaatsen, waar iedere keer Gunther Demnig onverstoorbaar en zonder een woord te spreken de stenen legde, terwijl er toespraken gehouden werden door de burgemeester, of gedichten werden voorgedragen door leerlingen van twee aanwezige basisschoolklassen.

Wat mij betreft het meest indrukwekkende optreden was de toespraak van Lillith Ebbinge Wubben-van Praag. Als kind is ook zij weggevoerd. En vandaag is zij het enige nog levende Schiedamse slachtoffer van de holocaust. Toen zij het woord kreeg meldde zij hierop niet gerekend te hebben, maar dat maakte volgens haar niet uit, "want ik heb toch mijn mondje wel bij mij".
Vervolgens ging zij, leunend op haar stok tegenover de groep staan en vertelde uitgebreid haar ervaringen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Haar boodschap, speciaal gericht tot de aanwezige scholieren: "Zorg ervoor dat dit nooit meer gebeurt"!
Waarmee zij wat mij betreft in een zin de boodschap van de Stolpersteine samenvatte.

12 liggen er nu op de Hoogstraat in Schiedam. Daarmee is het werk van Stichting Stolpersteine Schiedam nog lang niet klaar. Om alle (nu bekende) weggevoerde Schiedammers een herdenkingssteen te geven dienen er in de stad nog 150 gelegd te worden.
Verder blijft het niet bij het leggen van de stenen. Er worden lessen aan gekoppeld, die op de scholen in Schiedam gegeven kunnen worden.
Ik heb het al eerder gezegd: de Stolpersteine hebben, toen ik er vorig jaar voor het eerst van hoorde, mijn hart gestolen. Dat de eerste hiervan nu in mijn stad liggen, daar ben ik de familie Holmer en iedereen die hen geholpen heeft dit mogelijk te maken, erg dankbaar voor.

Ik hoop dat de stenen hun werk gaan doen en dat veel bezoekers aan de Hoogstraat de komende jaren de boodschap die erop staat lezen en vooral begrijpen.





1 opmerking:

  1. "In the blink of an eye the world is passing you by"

    Mevrouw Ebbinge Wubben- van Praag is op 19 juli 2019 in Schiedam overleden. De crematie heeft op 24 juli plaatsgevonden. De tekst boven deze memo stond op haar rouwkaart.

    BeantwoordenVerwijderen